Tentoonstelling
Introductie
In de jaren dertig trad een jonge generatie joodse kunstenaars naar voren, onder wie Jules Perahim (geboren Blumenfeld) en Paul Păun (Zaharia Herşcovici). Als zestienjarige debuteerde Perahim in 1930 in het surrealistische tijdschrift Unu (Één). In hetzelfde jaar richtte hij samen met de vijftienjarige Păun en nog drie bevriende kunstenaars het avant-gardistische tijdschrift Alge (Zeewier) op. Păun was in 1945 een van de belangrijkste vertegenwoordigers van de surrealistische groep in Boekarest – dat door André Breton tot nieuwe hoofdstad van het surrealisme werd verklaard.
Tijdens de Tweede Wereldoorlog moesten alle progressieve groepen ondergronds gaan, om daarna tot 1947 nog een korte bloei door te maken, tot de intrede van het communisme.
Jules Perahim
Jules Perahim (Boekarest, 24 mei 1914 – Parijs, 2 maart 2008)
Jules Perahim, geboren als Iuliş Blumenfeld, was een belangrijke vertegenwoordiger van de ‘surrealistische groep’ in Boekarest. Perahim maakte zijn debuut in het surrealistische tijdschrift Unu (Een). De jaren daarna publiceerde hij samen met andere jonge kunstenaars verschillende progressieve tijdschriften die soms voor veel opschudding zorgden. In 1932 had Perahim zijn eerste solotentoonstelling in Boekarest. Tussen 1936 en 1940 publiceerde hij regelmatig geëngageerde tekeningen in de progressieve pers.
Na de afkondiging van rassenwetten in 1940, en na een bedreiging om zijn linkse sympathieën, vluchtte Perahim naar de Sovjet-Unie. Hij werd doorgestuurd naar de Kaukasus en Armenië, waar hij ongeschoold werk moest verrichten. Perahim keerde in augustus 1944 terug naar Boekarest en legde zich toe op het sociaal realisme. Vanaf de jaren vijftig maakte hij vooral boekillustraties en toneelontwerpen, waarop de censuur minder scherp toezicht hield. In 1969 week hij uit naar Frankrijk. In Parijs pakte hij zijn vroegere surrealistische schilderstijl weer op.
Surrealistische compositie, 1931 Perahims personages vertonen nog een zekere overeenkomst met de menselijke anatomie. Het zijn echter geen wezens van vlees en bloed meer. Hun lichaam bestaat uit een soort grauwe, steenachtige substantie, die karakteristiek is voor de manier waarop de surrealisten het menselijke en het natuurlijke combineren om een surreëel gevoel op te roepen.
Organisch landschap, 1932 Dit landschap van Perahim is niet aan een specifieke plaats te verbinden. Een duidelijk herkenbare horizon ontbreekt en de voorstelling wordt bewoond door spookachtige wezens. Het resultaat is een soort droomlandschap.
Paul Păun
Paul Păun (Boekarest, 5 september 1915 – Haifa, 8 april 1994)
Paul Păun, geboren als Zaharia Herşcovici, was de jongste van de twee kinderen van de Moldavisch-joodse Helena en Rudolf Herşcovici. Hij koos het pseudoniem Paul Păun tijdens zijn middelbareschooltijd.
Al aan het begin van de jaren dertig maakte hij deel uit van de avant-gardegroep Alge en publiceerde in het gelijknamige blad. Ook was hij medeoprichter van de ‘surrealistische groep’ in Boekarest. Naast zijn avant-gardistische activiteiten studeerde Păun geneeskunde en werd hij opgeleid tot chirurg. Als joodse arts werkte hij in de oorlog maandenlang gedwongen in de dwangarbeidkampen voor Russische krijgsgevangen. Tijdens een korte openbare breuk in de ‘surrealistische groep’ (winter 1945) had Păun een solotentoonstelling van figuratieve, surrealistische inkttekeningen, in 1946 gevolgd door een groepstentoonstelling.
Na een mislukte poging in 1948 om Roemenië illegaal te verlaten en na twee afgewezen emigratieverzoeken voor Israël, kreeg hij in 1961 wel een uitreisvisum. Eenmaal gevestigd in Haifa nam hij zijn medische praktijk en artistieke activiteiten weer op. Tot in de jaren negentig werkte hij door en vervaardigde hij steeds grotere inkt- en potloodtekeningen.
Hoewel Paul Păun vooral als dichter bekendstaat, was hij ook een fascinerend tekenaar. Hij was weliswaar autodidact, maar hij had zich de tekentechniek op verbazingwekkende wijze eigengemaakt, en zijn aanpak deed niet onder voor die van een opgeleid vakman. Zijn tekeningen zijn abstract of surrealistisch, met spookachtige ruimtes en fragmenten van gezichten en lichamen.
