De kunst van het lezen in de Middeleeuwen

Laten we een reis maken door de samenleving van het middeleeuwse Europa om het rijke palet te ontdekken waarin het lezen zich manifesteerde.

We beginnen in de kloosters, waar in de eerste eeuwen van de Middeleeuwen het geschreven Latijn (Latinitas) werd gecultiveerd, en vervolgen onze weg naar de adellijke hoven van de Hoge en Late Middeleeuwen. De houding van de adel ten opzichte van lezen veranderde in de eerste helft van de Middeleeuwen: kunnen lezen en schrijven behoorde tot de vaardigheden die beschaafde ridders en jonkvrouwen moesten bezitten.

Van hieruit gaan we naar de steden, waar de groeiende klasse van zelfverzekerde kooplieden, ambachtslieden en patriciërs naar de hoven keken voor inspiratie en voorbeelden, terwijl zij tegelijkertijd het schrijven en lezen voor hun eigen doeleinden aanpasten. De term geletterde (litteratus) werd in de Middeleeuwen specifiek werd gebruikt voor mensen die Latijn verstonden. We kijken ook, naar de rol van het lezen in de volkstaal. Literaire werken die aan hoven werden geschreven zijn enkele van de vroegste en bekendste voorbeelden, maar de volkstaal drong langzaam door tot zelfs de religieuze literatuur, die door het Latijn werd overheerst.

Vervolgens gaan we naar het Balkanschiereiland om de ontwikkeling van het lezen in de Slavische talen te bespreken. Van daaruit bespreken we een integraal onderdeel van de tekstuele cultuur: leesnetwerken. Binnen een gemeenschap werden boeken gedeeld en samen gelezen (vaak door hardop te lezen) - en gemeenschappen wisselden manuscripten uit om te kopiëren.

Tenslotte keren we terug naar het kerkelijke domein, waar de universiteiten aan bod komen. Het lezen en bespreken van teksten was (en is nog steeds) een essentieel onderdeel van het universitaire leerplan, en de ontwikkeling van de wetenschap was gebaseerd op een grondig gebruik van oude, gezaghebbende teksten.