Wystawa
Urbanizacja, niepokoje polityczne i masowa turystyka stwarzają duże zagrożenie dla europejskich pomników i krajobrazu. Stare budynki wyburza się w celu postawienia nowych. Duże tereny są przeznaczane pod budowę linii kolejowych i metra lub innego rodzaju przedsięwzięcia urbanistyczne. Atrakcje turystyczne przyciągają co roku tak wielu ludzi, że popularność tych obiektów przynosi im więcej szkody niż pożytku. Monumentalne budowle bywają symbolem opresji, stając się obiektem nienawiści i protestów.
Urbanizacja
Od czasu Rewolucji Przemysłowej, która rozpoczęła się ponad 200 lat temu, powierzchnia terenów zurbanizowanych powiększyła się w każdym z krajów, regionów i niemal w każdym z miast Europy. Konieczność zapewnienia dachu nad głową rosnącej populacji Europejczyków, a także wiążąca się z tym rozbudowa infrastruktury znacząco zmieniły wygląd i porządek przestrzenny miast, a także doprowadziła do zatarcia granic pomiędzy tym, co miejskie, a tym, co wiejskie.
Weźmy na przykład przebudowę Paryża w połowie XIX wieku. W tym czasie miasto uważano za zatłoczone i niezdrowe do życia. W 1853 r. rozpoczęły się rygorystycznie prowadzone prace renowacyjne, którymi kierował Eugène Haussmann, prefekt departamentu Sekwany. Średniowieczna zabudowa w centrum miasta ustąpiła miejsca szerokim bulwarom, placom i parkom.
Choć warunki życia poprawiły się dzięki modernizacji, krytycznie odnoszono się do faktu, że zachowano niewiele historycznych obiektów i ulic. Pomysły Haussmanna wprowadzono w życie w wielu innych miastach, takich jak Nowy Jorki i Barcelona.
Klarakvarteren, inaczej Klara, to 17–wieczna dzielnica Sztokholmu, której dużą część wyburzono w 1950 r. W imię postępu w dzielnicy rozpoczęto urbanistyczną przebudowę, w ramach której ponad 450 budynków zrównano z ziemią, a wiele innych przebudowano. Przed przebudową w dzielnicy istniało wiele sklepików i warsztatów. Po przebudowie pojawiły się tam głównie biurowce. Opinia publiczna, w tym pisarze i dziennikarze, potępiali ten niszczycielski projekt.
Zmiany, jakie zaistniały w krajobrazie miejskim dzielnicy Klara dobitnie ilustrują poniższe fotografie, wykonane z wieży ratuszowej i przedstawiające północno-wschodnią część miasta. Autochrom wykonany w 1924 r. przez Gustafa W. Cronquista. Nowsze zdjęcie przedstawia dzielnicę Klara w maju 2009 r.
Za pomocą suwaka poniżej można porównać zdjęcia Klary sprzed przebudowy i po niej.
Ufortyfikowane kościoły w Transylwanii (Rumunia)
Na terenie rumuńskiej Transylwanii znajdują się budzące zachwyt ufortyfikowane kościoły i wsie z okresu saksońskiego, które w 1993 r. uznano za obiekty światowego dziedzictwa UNESCO. Nad zachowanymi od późnego średniowiecza wsiami górują ufortyfikowane kościoły budowane w stylach od XIII– po XVI–wieczny.
Fizyczna tkanka ufortyfikowanych kościołów jest delikatna i krucha — budowlom grozi zawalenie się konstrukcji, a ponadto niszczeją wskutek zanieczyszczonego środowiska. Jak zauważył węgierski historyk sztuki Zsombor Jékely, szczególnie narażone na zniszczenie są obiekty historyczne, które są pozbawione wsparcia swoich społeczności, (w tym przypadku Saksonów, którzy osiedlali się w Transylwanii w XII–XIII wieku i w dużej mierze zniknęli stąd w latach 80–tych).
Bogata architektura średniowieczna i dziedzictwo artystyczne tych budowli sakralnych są zagrożone i wymagają pilnego podjęcia działań zabezpieczających i ochronnych. Mając to na uwadze, rumuńskie ministerstwo kultury utworzyło w 2016 r. Fundusz Kryzysowy na Rzecz Dziedzictwa, którego celem jest wspieranie, ochrona i zachowanie ufortyfikowanych kościołów oraz innych zagrożonych obiektów.
Walki o władzę polityczną
Budynki będące siedzibą władz politycznych często stają się symbolami władzy i jako takie mogą stać się obiektem nienawiści, bez względu na swoją ewentualną wartość architektoniczną. Protestanci atakują lub podpalają je w akcie protestu. Nowe reżimy niszczą je i zastępują własnymi symbolami.
Szturm na Bastylię zapoczątkował Rewolucję Francuską 14 lipca 1789 w godzinach popołudniowych. Bastylia, średniowieczna budowla w Paryżu służąca jako więzienie polityczne, która reprezentowała władzę królewską, została zaatakowana przez tłum, w wyniku czego została w dużej mierze zniszczona.
Obecnie istniejący Plac Bastylii w większości pokrywa się z pierwotną lokalizacją Bastylii. W 1989 r. na placu stanęła Opéra Bastille upamiętniająca dwusetną rocznicę szturmu. Ceglany zarys pierwszej Bastylii wskazuje jej dawną lokalizację.
Stojący w centrum Berlina Pałac Republiki był siedzibą parlamentu Niemieckiej Republiki Demokratycznej w latach 1976–1990. Pałac, ukończony w 1976 r., mieścił audytoria, galerie sztuki i restauracje.
W 1990 r. Pałac opustoszał po zjednoczeniu Niemiec, a w 2003 r. Bundestag zdecydował o zburzeniu budowli. Decyzja ta wywołała mieszane uczucia u wielu mieszkańców wschodnich Niemiec, obywateli byłej Niemieckiej Republiki Demokratycznej zwanych nostalgicznie „Ossis”.
Pałac burzono w latach 2006–2008, zamierzając odzyskać miejsce, w którym miał stanąć odbudowany Pałac Berliński, dawna rezydencja cesarza Wilhelma II zrównana z ziemią po II wojnie światowej.
Zagrożenia płynące z turystyki
Zjawisko turystyki masowej pojawiło się w końcu XIX wieku, gdy brytyjskie biuro podróży Thomasa Cooka wpadło na pomysł organizowania niedrogich wycieczek grupowych. Nawiązując współpracę pomiędzy organizatorami podróży, firmami przewozowymi i hotelami, Cook zdołał uzyskać atrakcyjne zniżki na usługi podróżne i zaoferował je klientom. W ten sposób podróże stały się dostępne dla większego grona ludzi, który od tej pory mogli odwiedzać atrakcyjne turystycznie miejsca słynące z obiektów dziedzictwa kulturowego Europy.
W miarę upływu lat rosnący dobrobyt (wyższe płace, dłuższe wakacje) i spadające koszty podróży (tanie loty i zakwaterowanie) doprowadziły do „przesycenia turystyką” — osiągnięto punkt, w którym spełnianie potrzeb turystów zaczęło mieć niszczący wpływ na dane miejsce, powodując takie problemy jak zanieczyszczenie środowiska, obciążenie infrastruktury i rosnące koszty życia. W niektórych miastach Europy doprowadza to do niepokojów społecznych, protestów i oporu wobec turystyki.
Wenecja, jako jedno z najczęściej odwiedzanych miast włoskich oferuje unikalną kombinację cudów natury i kultury, zyskując status Obiektu Światowego Dziedzictwa. Liczba jej mieszkańców wynosi 260 000, podczas gdy rocznie miasto odwiedza 24 miliony turystów. Zdarzają się dni, w których liczba gości w centrum Wenecji sięga 60 000. Te przytłaczające liczby turystów stanowią duże obciążenie dla infrastruktury Wenecji. Kolejnym problemem jest postępujące podnoszenie statusu: domy są sprzedawane i przekształcane w hotele i restauracje, co sprawia, że Wenecja traci swój intymny charakter.
W ostatnich latach słychać głosy nawołujące do zahamowania napływu turystów z wielkich statków wycieczkowych. W 2015 r. zakazano wycieczkowcom wpływania do kanału Giudecca, ale zakaz utrzymał się przez zaledwie trzy miesiące, po czym wycofał go Regionalny Sąd Administracyjny.
Znajdujące się pod protektoratem UNESCO Stare Miasto w Dubrowniku (Chorwacja) powiększa się o „Królewską Przystań” z popularnego serialu fantasy Gra o tron.
Sława miasta wpływała korzystnie na rozwój biznes, ale jednocześnie wywołała równocześnie niekończący się napływ turystów. W ubiegłym roku ponad 1,2 miliona ludzi odwiedziło to portowe miasto śródziemnomorskich będące domem dla zaledwie 42 000 ludzi.
Najnowsza kampania władz miejskich „Szanuj miasto” ma na celu ograniczenie dziennej liczby turystów i zaplanowanie bardziej zrównoważonego rozwoju Dubrownika jako atrakcji turystycznej.
